Từ ngày 01/7/2025, Việt Nam chính thức bước vào giai đoạn thực hiện cải cách hành chính quan trọng với việc sáp nhập và tổ chức lại các đơn vị hành chính cấp tỉnh, xã, đồng thời chuyển sang mô hình chính quyền địa phương hai cấp, bỏ cấp huyện. Đây là một phần trong chương trình cải cách thể chế nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, tinh gọn bộ máy hành chính và thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội.

Việc sáp nhập tỉnh, thành được thực hiện dựa trên các tiêu chí về quy hoạch phát triển kinh tế – xã hội, quốc phòng an ninh, đặc điểm lịch sử, văn hóa, cũng như lợi ích chung của quốc gia và người dân. Theo đó, 34 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương sẽ được sắp xếp lại theo các Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và các Quyết định của Chính phủ, đảm bảo không tạo ra khoảng trống pháp lý, bảo đảm hoạt động liên tục, thông suốt của chính quyền địa phương sau sáp nhập.

Để bảo đảm tính pháp lý và đồng bộ, Luật Tổ chức chính quyền địa phương số 77/2015/QH13 (sửa đổi, bổ sung năm 2019) đã thay thế bởi Luật Tổ chức chính quyền địa phương số 72/2025/QH15 nhằm phù hợp với mô hình chính quyền hai cấp. Bên cạnh đó, một số đạo luật quan trọng khác cũng được sửa đổi, bổ sung đồng bộ đảm bảo phù hợp với mô hình đơn vị hành chính mới. Có thể kể đến một số luật sau:

– Luật Cán bộ, công chức số 22/2008/QH12 được thay thế bởi Luật Cán bộ, công chức số 80/2025/QH15;

– Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật số 80/2015/QH13 được thay thế bởi Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật số 64/2025/QH15;

– Luật Ngân sách nhà nước số 83/2015/QH13 được sửa đổi, bổ sung một số nội dung về phân cấp nguồn thu và nhiệm vụ chi phù hợp với mô hình hai cấp;

– Luật Tổ chức Tòa án nhân dân và Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân cũng được chỉnh lý về mặt thẩm quyền xét xử, kiểm sát theo mô hình hành chính mới;

– Các nghị định hướng dẫn về phân cấp quản lý tổ chức bộ máy, biên chế, tài chính, tài sản công… đang được sửa đổi hoặc ban hành mới.

Các cơ quan trung ương và địa phương đã và đang khẩn trương rà soát, điều chỉnh các văn bản quy phạm pháp luật, nghị định, thông tư để bảo đảm sự đồng bộ và hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2025. Đặc biệt, Chính phủ đã thành lập Tổ công tác liên ngành để giám sát quá trình triển khai, hỗ trợ các địa phương xử lý các vướng mắc trong giai đoạn chuyển tiếp.

Việc sáp nhập các đơn vị hành chính không chỉ là sự thay đổi về mặt tổ chức mà còn là bước tiến lớn trong việc nâng cao hiệu quả quản lý, giảm chi phí hành chính, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người dân và doanh nghiệp trong giao dịch với cơ quan nhà nước. Đây cũng là tiền đề để phát huy tiềm năng, lợi thế của các địa phương, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội bền vững trong giai đoạn mới.

Bên cạnh đó, một trong những điểm nhấn đáng chú ý là việc đổi mới phương thức cung cấp dịch vụ công thông qua chính quyền số, một cửa điện tử, liên thông dữ liệu giữa các sở ngành. Người dân có thể giải quyết thủ tục hành chính tại nơi cư trú mới một cách nhanh chóng, hiệu quả hơn, đồng thời tiếp cận các dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, 4 dễ dàng hơn.

Tóm lại, từ ngày 01/7/2025, với việc sáp nhập tỉnh, thành và tổ chức lại chính quyền địa phương, Việt Nam bước vào một giai đoạn mới của cải cách hành chính, hướng tới một bộ máy tinh gọn, hiệu quả và hiện đại hơn, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong bối cảnh hội nhập sâu rộng và chuyển đổi số mạnh mẽ.